Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης που κατατέθηκε στην Βουλή καταργεί την αυτόφωρη διαδικασία για τους δημοσιογράφους...
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 33 του νομοσχεδίου του υπουργείου Δικαιοσύνης, καταργείται η αυτόφωρη διαδικασία και στα δια του Τύπου τελούμενα αδικήματα της εξύβρισης, δυσφήμισης και συκοφαντικής δυσφήμισης.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 33 του νομοσχεδίου του υπουργείου Δικαιοσύνης, καταργείται η αυτόφωρη διαδικασία και στα δια του Τύπου τελούμενα αδικήματα της εξύβρισης, δυσφήμισης και συκοφαντικής δυσφήμισης.
Συγκεκριμένα, το άρθρο 33 αναφέρει:
«Στο άρθρο 417 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (π.δ. 258/1986, Α' 121), προστίθεται δεύτερο εδάφιο ως εξής:
«Στην περίπτωση των εγκλημάτων των άρθρων 361, 362 και 363 του Ποινικού Κώδικα δεν ακολουθείται η διαδικασία των επόμενων άρθρων, εκτός αν συντρέχουν ιδιαίτερα σοβαροί λόγοι».
Στο νομοσχέδιο του υπουργείο Δικαιοσύνης προβλέπεται πλήθος αλλαγών, μεταξύ άλλων, η αναγνώριση του τεκμηρίου της αθωότητας στους υπόπτους και τους κατηγορούμενους η μεταφορά στους δικαστές του «βάρους της απόδειξης» στις ποινικές δίκες, η καθιέρωση του «δικαιώματος σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης» του υπόπτου και κατηγορούμενου, η αύξηση των θέσεων εισαγγελέων κ.λπ.
«Στο άρθρο 417 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (π.δ. 258/1986, Α' 121), προστίθεται δεύτερο εδάφιο ως εξής:
«Στην περίπτωση των εγκλημάτων των άρθρων 361, 362 και 363 του Ποινικού Κώδικα δεν ακολουθείται η διαδικασία των επόμενων άρθρων, εκτός αν συντρέχουν ιδιαίτερα σοβαροί λόγοι».
Στο νομοσχέδιο του υπουργείο Δικαιοσύνης προβλέπεται πλήθος αλλαγών, μεταξύ άλλων, η αναγνώριση του τεκμηρίου της αθωότητας στους υπόπτους και τους κατηγορούμενους η μεταφορά στους δικαστές του «βάρους της απόδειξης» στις ποινικές δίκες, η καθιέρωση του «δικαιώματος σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης» του υπόπτου και κατηγορούμενου, η αύξηση των θέσεων εισαγγελέων κ.λπ.
Τεκμήριο αθωότητας
Ειδικότερα, σύμφωνα με το νομοσχέδιο σκούπα, αναγνωρίζεται ρητά στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας το τεκμήριο αθωότητας στους υπόπτους και τους κατηγορούμενους.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το νομοσχέδιο σκούπα, αναγνωρίζεται ρητά στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας το τεκμήριο αθωότητας στους υπόπτους και τους κατηγορούμενους.
Ακόμη, παρέχεται το δικαίωμά στον ύποπτο ή κατηγορούμενο να ασκήσει αγωγή αποζημίωσης προς αποκατάσταση της βλάβης την οποία υπέστη εξαιτίας της προσβολής του τεκμηρίου αθωότητάς του από δηλώσεις δημόσιων αξιωματούχων σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας πριν την έκδοση απόφασης σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό, οι οποίες αναφέρονται κατά τρόπο άμεσο στην εκκρεμή ποινική διαδικασία και είτε παροτρύνουν το κοινό να πιστέψει στην ενοχή του είτε προβαίνουν σε εκτίμηση των πραγματικών περιστατικών με την οποία προδικάζουν τη δικαστική κρίση της υπόθεσης.
«Βάρος απόδειξης» στη ποινική δίκη
Ακόμη, προστίθεται νέο άρθρο τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, με το οποίο οι δικαστές και οι εισαγγελείς εξετάζουν αυτεπαγγέλτως όλα τα αποδεικτικά μέσα, που θεμελιώνουν την ενοχή ή κατατείνουν στην αθωότητα του κατηγορουμένου, καθώς και κάθε στοιχείο που αφορά την προσωπικότητά του και επηρεάζει την επιμέτρηση της ποινής. Ο κατηγορούμενος δεν είναι υποχρεωμένος να προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία για τα πραγματικά περιστατικά που επικαλείται υπέρ του. Οι δικαστές και εισαγγελείς είναι υποχρεωμένοι να ερευνούν με επιμέλεια κάθε στοιχείο ή αποδεικτικό μέσο που επικαλέστηκε υπέρ αυτού ο κατηγορούμενος, αν αυτό είναι χρήσιμο για να εξακριβωθεί η αλήθεια. Οποιαδήποτε αμφιβολία περί της ενοχής είναι προς όφελος του κατηγορουμένου ή του υπόπτου.
Ακόμη, προστίθεται νέο άρθρο τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, με το οποίο οι δικαστές και οι εισαγγελείς εξετάζουν αυτεπαγγέλτως όλα τα αποδεικτικά μέσα, που θεμελιώνουν την ενοχή ή κατατείνουν στην αθωότητα του κατηγορουμένου, καθώς και κάθε στοιχείο που αφορά την προσωπικότητά του και επηρεάζει την επιμέτρηση της ποινής. Ο κατηγορούμενος δεν είναι υποχρεωμένος να προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία για τα πραγματικά περιστατικά που επικαλείται υπέρ του. Οι δικαστές και εισαγγελείς είναι υποχρεωμένοι να ερευνούν με επιμέλεια κάθε στοιχείο ή αποδεικτικό μέσο που επικαλέστηκε υπέρ αυτού ο κατηγορούμενος, αν αυτό είναι χρήσιμο για να εξακριβωθεί η αλήθεια. Οποιαδήποτε αμφιβολία περί της ενοχής είναι προς όφελος του κατηγορουμένου ή του υπόπτου.
Δικαίωμα σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης
Παράλληλα, στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προστίθεται νέο άρθρο 103Α σύμφωνα με οποίο το δικαίωμα σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης, με το οποίο προβλέπεται ρητά ότι ο ύποπτος και ο κατηγορούμενος απολαμβάνουν τα δικαιώματα σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης.
Παράλληλα, στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προστίθεται νέο άρθρο 103Α σύμφωνα με οποίο το δικαίωμα σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης, με το οποίο προβλέπεται ρητά ότι ο ύποπτος και ο κατηγορούμενος απολαμβάνουν τα δικαιώματα σιωπής και μη αυτοενοχοποίησης.
Συναινετικά διαζύγια
Παράλληλα, προβλέπεται η δυνατότητα των αιτούντων συναινετικό διαζύγιο ενώπιον συμβολαιογράφου να κάνουν χρήση των διατάξεων για την παροχή νομικής βοήθειας (δωρεάν βοήθεια) σε αστικές υποθέσεις. Ενοποιείται η διαδικασία της παροχής νομικής βοήθειας και παρέχεται αυτή από το ΤΑΧΔΙΚ, τόσο σε σχέση με την κύρια αποζημίωση όσο και σε σχέση με την πρόσθετη αποζημίωση στους δικηγόρους που παρέχουν υπηρεσίες στο πλαίσιο της νομικής βοήθειας για ποινικές δίκες μακράς διάρκειας.
Επίσης, αλλάζει το σύστημα καταβολής ΦΠΑ για την παροχή νομικής βοήθειας και έτσι πλέον καταβάλλεται κατά το χρόνο είσπραξης της αποζημίωσης και, τέλος, διασφαλίζεται η διοικητική αυτοτέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας.
Παράλληλα, προβλέπεται η δυνατότητα των αιτούντων συναινετικό διαζύγιο ενώπιον συμβολαιογράφου να κάνουν χρήση των διατάξεων για την παροχή νομικής βοήθειας (δωρεάν βοήθεια) σε αστικές υποθέσεις. Ενοποιείται η διαδικασία της παροχής νομικής βοήθειας και παρέχεται αυτή από το ΤΑΧΔΙΚ, τόσο σε σχέση με την κύρια αποζημίωση όσο και σε σχέση με την πρόσθετη αποζημίωση στους δικηγόρους που παρέχουν υπηρεσίες στο πλαίσιο της νομικής βοήθειας για ποινικές δίκες μακράς διάρκειας.
Επίσης, αλλάζει το σύστημα καταβολής ΦΠΑ για την παροχή νομικής βοήθειας και έτσι πλέον καταβάλλεται κατά το χρόνο είσπραξης της αποζημίωσης και, τέλος, διασφαλίζεται η διοικητική αυτοτέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας.
Εισαγγελία Οικονομικού Εγκλήματος και Διαφθοράς
Ακόμη, το νομοσχέδιο προβλέπει, ότι με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης, μετά από γνώμη του Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς, συστήνονται οι αναγκαίες θέσεις επιστημονικού, διοικητικού και βοηθητικού προσωπικού του Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς, οι οποίες καλύπτονται με μετάθεση, μετακίνηση ή απόσπαση υπαλλήλων από τον ευρύτερο Δημόσιο τομέα, ιδίως από το Δημόσιο σε στενή έννοια, τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, τις ανεξάρτητες διοικητικές Αρχές και το ένστολο προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας.
Ακόμη, το νομοσχέδιο προβλέπει, ότι με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης, μετά από γνώμη του Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς, συστήνονται οι αναγκαίες θέσεις επιστημονικού, διοικητικού και βοηθητικού προσωπικού του Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς, οι οποίες καλύπτονται με μετάθεση, μετακίνηση ή απόσπαση υπαλλήλων από τον ευρύτερο Δημόσιο τομέα, ιδίως από το Δημόσιο σε στενή έννοια, τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, τις ανεξάρτητες διοικητικές Αρχές και το ένστολο προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας.
Έλληνας Ευρωπαίος Εισαγγελέας
Με το νομοσχέδιο ορίζονται ρητά η διαδικασία επιλογής και τα προσόντα του Έλληνα Ευρωπαίου Εισαγγελέα, η αρμοδιότητα του οποίου είναι η καταπολέμηση των αδικημάτων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με τυχόν εντολές που έχουν λάβει από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.
Επίσης, υπέχει ρόλο συνδέσμου επικοινωνίας και διαύλου πληροφοριών μεταξύ των μόνιμων τμημάτων, των ευρωπαίων εντεταλμένων εισαγγελέων και του ελληνικού κράτους.
Αύξηση θέσεων Εισαγγελέων
Οι οργανικές θέσεις των δικαστικών λειτουργών Πολιτικής και Ποινικής Δικαιοσύνης αυξάνονται από 1 Φεβρουαρίου 2019 ως εξής:
α) των αντεισαγγελέων του Αρείου Πάγου κατά 2, οριζομένων αυτών συνολικά σε 24,
β) των εισαγγελέων εφετών κατά 2, οριζομένων αυτών συνολικά σε 52,
γ) των αντεισαγγελέων εφετών κατά 2, οριζομένων αυτών συνολικά σε 139 και
δ) των εισαγγελέων πρωτοδικών κατά 2, οριζομένων αυτών συνολικά σε 144.
Διεύρυνση γνωμοδοτικής αρμοδιότητας του ΕΔΔΑ
Κύρωση του Πρωτοκόλλου υπ' αριθμ. 16 της Σύμβασης για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, με το οποίο διευρύνεται η γνωμοδοτική αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) και παρέχεται η δυνατότητα στα Ανώτατα Δικαστήρια των συμβαλλομένων μερών να υποβάλλουν αιτήματα γνωμοδοτήσεων σε θέματα αρχών σχετικά με την ερμηνεία ή την εφαρμογή των δικαιωμάτων και ελευθεριών που περιλαμβάνει η σύμβαση για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών ή τα πρωτόκολλα.
Με το νομοσχέδιο ορίζονται ρητά η διαδικασία επιλογής και τα προσόντα του Έλληνα Ευρωπαίου Εισαγγελέα, η αρμοδιότητα του οποίου είναι η καταπολέμηση των αδικημάτων που θίγουν τα οικονομικά συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με τυχόν εντολές που έχουν λάβει από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.
Επίσης, υπέχει ρόλο συνδέσμου επικοινωνίας και διαύλου πληροφοριών μεταξύ των μόνιμων τμημάτων, των ευρωπαίων εντεταλμένων εισαγγελέων και του ελληνικού κράτους.
Αύξηση θέσεων Εισαγγελέων
Οι οργανικές θέσεις των δικαστικών λειτουργών Πολιτικής και Ποινικής Δικαιοσύνης αυξάνονται από 1 Φεβρουαρίου 2019 ως εξής:
α) των αντεισαγγελέων του Αρείου Πάγου κατά 2, οριζομένων αυτών συνολικά σε 24,
β) των εισαγγελέων εφετών κατά 2, οριζομένων αυτών συνολικά σε 52,
γ) των αντεισαγγελέων εφετών κατά 2, οριζομένων αυτών συνολικά σε 139 και
δ) των εισαγγελέων πρωτοδικών κατά 2, οριζομένων αυτών συνολικά σε 144.
Διεύρυνση γνωμοδοτικής αρμοδιότητας του ΕΔΔΑ
Κύρωση του Πρωτοκόλλου υπ' αριθμ. 16 της Σύμβασης για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών, με το οποίο διευρύνεται η γνωμοδοτική αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) και παρέχεται η δυνατότητα στα Ανώτατα Δικαστήρια των συμβαλλομένων μερών να υποβάλλουν αιτήματα γνωμοδοτήσεων σε θέματα αρχών σχετικά με την ερμηνεία ή την εφαρμογή των δικαιωμάτων και ελευθεριών που περιλαμβάνει η σύμβαση για την προάσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών ή τα πρωτόκολλα.
Φυλακές
Οι διατάξεις που αφορούν στη λειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος, επεκτείνουν το μέτρο του ευεργετικού υπολογισμού των εργαζομένων σε περισσότερες μονάδες (όπως αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής) των αγροτικών φυλακών, ενώ παράλληλα ρυθμίζουν τη λειτουργία των ιατροδικαστικών υπηρεσιών, με απώτερο στόχο την προστασία του δημοσίου συμφέροντος και την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών.
Επιπλέον, αναγνωρίζεται και θεσμοθετείται η ανάγκη για παροχή ασφαλιστικής κάλυψης έναντι κινδύνου ατυχήματος στους καταδικασθέντες που παρέχουν κοινωφελή εργασία ως μέτρο έκτισης της ποινής, καλύπτοντας το θεσμικό έλλειμμα στον τρόπο εφαρμογής του ποινικού αυτού μέτρου, το οποίο υφίσταται εδώ και 20 χρόνια, από την έναρξη υλοποίησης του θεσμού το 1997.
Οι διατάξεις που αφορούν στη λειτουργία του σωφρονιστικού συστήματος, επεκτείνουν το μέτρο του ευεργετικού υπολογισμού των εργαζομένων σε περισσότερες μονάδες (όπως αρτοποιίας και ζαχαροπλαστικής) των αγροτικών φυλακών, ενώ παράλληλα ρυθμίζουν τη λειτουργία των ιατροδικαστικών υπηρεσιών, με απώτερο στόχο την προστασία του δημοσίου συμφέροντος και την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών.
Επιπλέον, αναγνωρίζεται και θεσμοθετείται η ανάγκη για παροχή ασφαλιστικής κάλυψης έναντι κινδύνου ατυχήματος στους καταδικασθέντες που παρέχουν κοινωφελή εργασία ως μέτρο έκτισης της ποινής, καλύπτοντας το θεσμικό έλλειμμα στον τρόπο εφαρμογής του ποινικού αυτού μέτρου, το οποίο υφίσταται εδώ και 20 χρόνια, από την έναρξη υλοποίησης του θεσμού το 1997.
